Een opmerkelijk interview in Trouw van 9 januari met de voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, Bart Jan van Ettekoven,
Raad van State reageert op heftig oordeel.
Het verwijt van de parlementaire ondervragingscommissie toeslagenaffaire richting de rechtspraak was snoeihard: “De bestuursrechtspraak heeft zijn belangrijke functie van (rechts)bescherming van individuele burgers veronachtzaamd”. Op de vraag of de Belastingdienst wellicht te vaak het voordeel van de twijfel kreeg, maakt de voorzitter van de hoogste bestuursrechter een in mijn ogen interessante opmerking: “Zo werkt het bestuursrecht in algemene zin. Dat gaat ervan uit dat overheidsinstanties rechtmatig te werk gaan en de wet uitvoeren”.
Willekeur?
Ik vraag mij af of die veronderstelling niet te rooskleurig is. In mijn praktijk stuit ik regelmatig op situaties waarin overheidsorganen hun eigen doelen zwaar laten wegen in het nemen van besluiten op bezwaar van burgers. Die opstelling bepaalt dan mede de soms willekeurige uitleg van de toepasselijke rechtsregels. Gaat het om eigen projecten of belangen dan is bijvoorbeeld afwijking van het bestemmingsplan wel mogelijk. Daar waar dat bij andere aanvragen niet werd toegestaan, wordt het aantal parkeerplaatsen in een bouwproject naar beneden bijgesteld, of mag toch studentenhuisvesting plaatsvinden in een straat dat reeds haar maximum heeft bereikt.
Juridische zuiverheid gewenst!
In gerechtelijke procedures merk ik dat de bestuursrechter het soms moeilijk vindt een vraagteken te zetten achter een juridische kronkelredenering van de overheid die zijn zin wil doorzetten. Niet zelden krijgt de overheid dan inderdaad het voordeel van de twijfel. Ik begrijp dat de rechter niet op de stoel van het bestuur kan gaan zitten door het beleid op doelmatigheid te toetsen. Voor echte rechtsbescherming van de burger zou het goed zijn als overheidsorganen zich in sommige gevallen meer rekenschap geven van het belang van juridische zuiverheid, ook al komt dat niet altijd uit. De overheid moet niet te gemakkelijk over de rechten van burgers heen walsen. Laten we zuinig zijn op onze rechtstaat.
