Goede tijden, slechte tijden?

In goede tijden maakt het voor de minderheidsaandeelhouder niet zoveel uit dat hij in de minderheid is. Als winsten worden gemaakt, dan pikt de minderheidsaandeelhouder maar wat graag een graantje mee.

De meerderheidsaandeelhouder kan op termijn de minderheidsaandeelhouder als irritante ballast gaan beschouwen. De meerderheid kan zichzelf als baas van de onderneming beschouwen. En dat is de meerderheid in feite ook.

De wet schrijft voor dat een besluit binnen de algemene vergadering van aandeelhouders (AVA) wordt genomen bij meerderheid van de uitgebrachte stemmen. Nergens in de wet wordt bij de besluitvorming concreet rekening gehouden met de belangen van de minderheidsaandeelhouder.

Mijn wil is wet?
De meerderheidsaandeelhouder kan daarom zijn wil aan de minderheid opleggen ten aanzien van benoeming van een bestuurder, maar ook het ontslag en de beloning van een bestuurder.

De meerderheidsaandeelhouder kan daarom ook jarenlang het uitkeren van dividend tegenhouden.

En tal van andere, zeer vervelende besluiten voor de minderheid.

De enige uitweg is de redelijkheid en billijkheid. In Boek 2 (in welk wetboek alles over de rechtspersoon is geregeld: de B.V., N.V., Stichting, vereniging, coöperatie) is nergens specifiek iets geregeld voor de bescherming van een minderheidsaandeelhouder.

Wél schrijft de wet voor dat al diegenen die betrokken zijn bij de rechtspersoon zich ten opzichte van elkaar moeten gedragen naar de eisen van de redelijkheid en billijkheid.

Af en toe komt in de rechtspraak deze regel tot uitdrukking. Zo ook in een uitspraak van de rechtbank Oost-Brabant van 31 juli 2019.

Onderwerp van geschil was de zeggenschap in een BV die oorspronkelijk was opgericht door wetenschappers van Radboud Universiteit. Door verschillende aandelenoverdrachten was het belang van Radboud verminderd tot minder dan 50% en de meerderheidsaandeelhouder nam allerlei beslissingen die het belang van de minderheidsaandeelhouder Radboud schaadden.

Radboud vond primair dat de besluiten die genomen waren nietig waren, want in strijd met de Statuten. De rechtbank was het daar niet mee eens. De sluiten waren perfect conform statuten genomen.

Radboud stelde echter ook dat de besluiten in strijd met redelijkheid en billijkheid genomen waren, omdat het belang van de minderheidsaandeelhouder door de besluiten zou verwateren. De rechtbank is het daar wel mee eens.

De minderheidsaandeelhouder is geen ‘slet’.
Bij de beoordeling van de vraag of de vennootschap en de bij haar betrokkenen zich jegens elkaar hebben gedragen overeenkomstig de eisen van de redelijkheid en billijkheid, is onder meer van belang of de vennootschap zorgvuldigheid heeft betracht met betrekking tot de belangen van al haar aandeelhouders.

De minderheidsaandeelhouder mag er zijn!
De rechtbank stelt vast dat er sprake is van een situatie van minderheidsaandeelhouders tegenover meerderheidsaandeelhouders. Volgens de rechtbank bestaat er dan reden om “attent te zijn op de mogelijkheid van vermenging van belangen tussen vennootschap, bestuurders en aandeelhouders en om met de nodige zorgvuldigheid te voorkomen dat ontoelaatbare belangenverstrengeling ontstaat.”

De aandeelhouders zijn verplicht om mee te werken aan redelijke oplossingen voor het verkrijgen van werkkapitaal. In dit geval had de BV dringend financiële middelen nodig.

Echter, de meerderheid heeft geen rekening gehouden met de belangen van de minderheid. Als de minderheid niet zou doen wat meerderheid zou willen, dan zou de minderheid in de toekomst nauwelijks profiteren van winsten, terwijl nota bene de minderheid ooit de initiatiefnemer was voor het opstarten van de onderneming en bovendien had de minderheid in het verleden al vaker forse leningen verstrekt.

Minderheidsaandeelhouder, zorg goed voor jezelf.
Mijn eerste vraag aan een minderheidsaandeelhouder is in de regel of hij een aandeelhoudersovereenkomst heeft gesloten. Een dergelijke overeenkomst kan naast de Statuten bestaan en bieden de ideale mogelijkheid om afspraken te maken in het belang van de minderheid.

Sluit daarom een aandeelhoudersovereenkomst als je nog door één deur kunt met de meerderheid!

Is het daarvoor te laat, laat je dan informeren of je daadwerkelijk álles moet slikken wat de meerderheid voorschrijft.

Mijn telefoonnummer is 06-41295253.

Dennis Wouda

Advocaat te Groningen, bij Kaliber Advocaten.